Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Suiçmez: Dondan zarar gören çiftçiye can suyu verilmeli

“Ürettiği eserden, örneğin kayısıdan gelir elde edecekti, yüzde 100 hasar var. Ne yapacak bu üretici? Birinci baharda can suyu deriz ya, çiftçiye can suyu vermek lazım. Kar etmeyen endüstrici, turizmci şirketini kapatıyorsa kar etmeyen çiftçi neden üretime neden devam etsin? Kar etmeyen çiftçinin çocuğu neden köyde kalsın?”

“Biz bu zirai donun ülke iktisadına, tarıma ne kadar ziyan verdiğini gündeme getirebilmemiz için öncelikle ön hasar tespitinin tarım vilayet, ilçe müdürlükleri ve sigortalı çiftçiler için de TARSİM eksperlerinin ön hasar raporunu süratli bir biçimde hazırlamasını bekliyoruz. Bu hususta dertlerimiz var. 21-25 Şubat’ta biz Hatay, Adana, Mersin’de büyük bir don yaşadık. En kıymetli ihracat eserlerimizden biri olan narenciyede çok önemli hasarlar var. Kışlık sebzelerde, öteki meyvelerde de… 1.5 ay geçti, hasar tespiti yapıldı mı? TARSİM’e kayıtlı üreticilerin ödemeleri yapıldı mı? Bilgi yok. Yapılmadığını biliyoruz. Daha az vilayette bu çeşit don tesirlerinin ziyanını gideremiyorsak ülke seviyesinde birçok eserdeki bu ziyanı nasıl belirleyeceğiz, nasıl gidereceğiz?”

“Donun kabaca 3 tane ölçüsü var. Donun 0 derecenin altına düştüğünde, bilhassa de bu ilkbahar donları, geç donları, çiçek açmış meyveleri olumsuz etkiliyor. Eksi 2’ye kadar olanda hafif don diyoruz. Eksi 2.2 ile eksi 4.4 ortasına orta kuvvetli don, eksi 4.4’ün üstünde de kuvvetli don. Birçok vilayette yaşanan eksi 8, 10, 15’ler yüzeyinde. Hasebiyle donun tesirleri 65 vilayette olabilir. Birçok eserde olabilir. En kıymetlisi yüzde yüz hasarın olduğu söylendiği Malatya’da kayısı, Karaman’da, öteki vilayetlerde elma, vişne, nektarın dahil olmak üzere. Manisa bu donu bir daha yaşamıştı Mart’ta. Üstüne ikinci don. Çiftçi önünü göremeden peş peşe don zararlarıyla çaba etmek zorunda. Tarım tabiata bağlı bir bölümüz ve iklimin ani tesirlerini, çok yağışı yaşayacağız. Önümüzdeki günlerde umarım çok büyük ziyan olmaz fakat geçen yıllarda olduğu üzere biz doluyu yaşayacağız, dolu ziyanını yaşayacağız. Mayıs, Haziran aylarında biz dolu ziyanı yaşadık, tekrar yaşayacağız. Eriyen karlardan sel ziyanı yaşadık, tekrar yaşayacağız. En değerlisi biz donu konuşurken kuraklığı unuttuk. Çok önemli kuraklık yaşadık, kuraklığın tesiri sonbaharda da sürüyordu ve yazın tekrar çok önemli bir kuraklık sorunu yaşayacağız. Bunların hepsi eserde randıman kaybı, rekolte azalması, azalan eser birebir vakitte üreticinin kar ettiği manasına gelmeden raflarda bize yüksek fiyat olarak yansıyacak.”

“Üretici yatırım yapmış. Birtakım yerlerde yüzde 100’e yakın hasar var. Burada kamu idaresinin elinde kıymetli bir araç var; TARSİM dışında da şayet orayı afet bölgesi ilan ederseniz tüm üreticilerin hasarlarını yüzde 40’ın üzerinde kaybı varsa kamu eliyle karşılarsınız. O basamakta da ekonomik istikrar, kemer sıkma siyaseti gündeme getiriliyor. Tarımdan tasarruf edemezsiniz. Tarımdan kıstığınız bütçeyi, yarın sıhhate ayırırsınız. Şayet tarım bir ulusal güvenlik sıkıntısıysa böylesine bir don felaketinde ekonomik münasebetlere sığınmadan tüm üreticilerin bankalara, Tarım Kredi’ye olan borçlarının faizleri silinmeli, taksitlendirilmeli. Üreticinin alım fiyatını baskılarsanız üretici kazanamazsa alandan çekiliyor ki bunu yaşıyoruz. Çiftçi toprağı bırakmak zorunda kalıyor.”