‘1999 sarsıntısında de bu yüzden yıkıldılar’: Boyasız binaların 2 yılda içten içte çürüdükleri ortaya çıktı

Depremlerin akabinde ayakta kalamayan binalar sıkça gündeme gelirken, ekseriyetle gözden kaçan kıymetli bir ayrıntı uzmanlar tarafından yine hatırlatıldı: boyasız ve sıvasız binalar kısa müddette içten içe çürümeye başlıyor. İTÜ İnşaat Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yılmaz Akkaya, yapıları müdafaada birinci savunma sınırının dış cephe boyası ve sıva olduğunu belirtti.

Boya ve sıva, binalar için ne söz ediyor?

Her bina tıpkı bir meyve üzere dış tesirlere karşı korunmaya gereksinim duyar. Sıva ve boya, bu muhafazanın kabuğudur. Akkaya’ya nazaran:

“Sıva fizikî darbelere karşı bariyerdir. Boya ise karbonatlaşmayı ve su sızıntılarını engelleyerek donatıyı korur.”

2 yıl boyunca boyasız kalan binalar için alarm çalıyor

Binaların dış cepheleri boyasız kaldığında, çevresel tesirlerle beton karbonatlaşmaya başlar. Bu da çelik donatının vakitle paslanmasına yol açar. Paslanan donatılar ise genişleyerek betonu içten çatlatır.

1999 zelzelesinde yüzde 67’si bu nedenle yıkıldı

17 Ağustos 1999 zelzelesinde yıkılan binaların yüzde 67’sinde korozyon tespit edildi. Uzmanlar, binalarda en hassas noktaların kolon ve kiriş birleşimleri olduğunu belirtiyor. Bu bölgeler sıklıkla göz arkası ediliyor.

Doğru boya yanlışsız yerde kullanılmalı

Her boyanın birebir kollayıcı etkiyi sağlamadığını belirten Akkaya, boyaların özelliklerine nazaran seçilmesi gerektiğini vurguluyor:

‘Sıva ve boya uyumlu olmalı, aksi takdirde yapışmaz’

Betonun görünmeyen düşmanı: Karbondioksit ve klorür

Betonun boşluklu yapısı, havadaki karbondioksit ve klorür iyonlarının donatıya ulaşmasına imkan tanır. Bu da:

Bodrum ve derz bölgeleri bilhassa korunmalı

Sızıntılar, UV tesirleri, yanlış boru kullanımları yapının bodrumdan çatıya kadar her yerinde korozyona yol açabilir. Elastik derz dolguları, yalıtım örtüleri, pas önleyici boyalar bu bölgelerde kullanılmalı.

Yıkımın sessiz nedeni: Boyasızlık

“Korozyon bir binanın mevt fermanıdır,” diyen Akkaya, dış cephe müdafaasının hayati olduğunu belirtiyor. Rengarenk binalar yalnızca estetik değil, tıpkı vakitte hayati bir tedbirdir.

1. Boyasız bir bina ne kadar müddette çürümeye başlar?

Kaliteye bağlı olarak 1-2 yıl içinde korozyon süreci başlar.

2. Yalnızca boya kâfi muhafaza sağlar mı?

Hayır, boya ile birlikte sıva da gereklidir.

3. Betonarme yapılarda hangi boya tipi tercih edilmeli?

Nemli bölgelerde silikonlu, onarımlarda silikat bazlı, ağır kirli ortamlarda fotokatalitik boyalar tercih edilir.

4. Korozyon binayı nasıl tesirler?

Donatılar paslandığında genişler, bu da betonu çatlatır ve taşıyıcı sistem zayıflar.

5. 1999 zelzelesinde bu neden kaç binada görüldü?

Yıkılan binaların %67’sinde ileri düzey korozyon tespit edilmiştir.

6. Korunmasız bölgeler hangileridir?

Kolon-kiriş birleşimleri, derzler, bodrum duvarları ve çatı parapetleri korunmasız kalırsa yüksek risk taşır.