Prof. Dr. Ahmet Ercan: ‘Eğer zelzelenin büyüklüğü 0,2 daha büyük olsaydı yıkım gelebilirdi’
İstanbul'daki 6,2 büyüklüğündeki sarsıntıya ait Radyo Sputnik'e konuk olan Prof. Dr. Ahmet Ercan, "Eğer sarsıntı 0,2 daha büyük şiddette olsaydı yıkım gelebilirdi" dedi.
İstanbul, bugün öğlen saatlerinde Silivri açıklarında meydana gelen sarsıntılarla sarsıldı. Sarsıntı, İstanbul’un yanı sıra etraf vilayetlerde de hissedildi. Sarsıntı, yaklaşık 10 saniye sürdü. İstanbul, saat 12.49’da 6.2 büyüklüğünde zelzele meydana gelen ikinci bir şiddetli zelzeleyle sarsıldı. Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’nın (AFAD) internet sitesinde yer alan bilgiye nazaran, merkez üssü Marmara Denizi, İstanbul’un Silivri ilçesi olan 6.2 büyüklüğünde sarsıntı kaydedildi. İstanbul’un yanı sıra etraf vilayetlerde de hissedilen sarsıntının yerin 6.92 kilometre derinliğinde meydana geldiği belirlendi. Artçı zelzelelerin de sürdüğü bildirildi.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, konuya ait açıklamasında şunları söyledi:
“Marmara Denizi içinde bugün saat 12.49’da 6.2 büyüklüğünde bir sarsıntı meydana geldi. Yerin yaklaşık 7 km derinliğindeki sarsıntı toplam 13 saniye sürdü. Silivri açıklarına 24 km uzaklıkta olan zelzele başta İstanbul olmak üzere civar vilayetlerde de hissedildi. Saat 15.12’ye kadar en büyüğü 5.9 olan 51 artçı zelzele kaydedildi.”
İstanbul Valiliğinden ise panik nedeniyle yüksekten atlayan 151 kişinin yaralandığını ve tedavilerinin hastanelerde sürdüğünü söz etti.
‘ARTÇI SARSINTILAR 5 BÜYÜKLÜĞÜNE KADAR SÜREBİLİR’
Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Oruç, Radyo Sputnik’te yayınlanan Zelzele Özel programında İstanbul’da meydana gelen sarsıntıya ait değerlendirmelerde bulundu. Oruç, artçı sarsıntıların süreceğini ve bölgede daha büyük sarsıntıların yaşanabileceği ihtarında bulundu.
İstanbul açıklarında meydana gelen zelzelenin akabinde açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Bülent Oruç, zelzelenin 5.9 ile 6,0 ortasında ölçüldüğünü belirterek, “Bu büyüklükteki sarsıntılar ‘güçlü deprem’ olarak tanımlanır. Yıkıcılık düzeyi ise 6.9’dan sonra başlar” dedi.
Depremin Orta Marmara Fayı üzerinde meydana geldiğini tabir eden Oruç, “Silivri açıklarında daha evvel de benzeri büyüklükte zelzeleler yaşanmıştı. O bölge önemli manada deformasyona uğruyor. Bu artçıların 5 büyüklüğüne kadar sürebileceğini öngörüyoruz” açıklamasında bulundu.
Toplumun sarsıntı ve afetlere karşı hâlâ gereğince hazırlıklı olmadığını belirten Oruç, İstanbul özelinde karar vericilerin net adımlar atmaması nedeniyle halkın panik yaşamasının doğal olduğunu söyledi. “Evlerinize dönün demek şu anda yanlışsız olmaz. Toplanma alanlarında kalmak ve artçıların geçmesini beklemek daha sağlıklı olur” dedi.
Oruç, sarsıntının akabinde gerilme transferi ihtimaline dikkat çekerek Marmara Denizi içerisindeki Adalar ve Ganos kollarına yük transferi olabileceğini belirtti:
“1894’teki İstanbul zelzelesi de Adalar koluna yakın bir bölgede olmuştu. Bu kol, 130 yıldır suskunluğunu koruyor. 17 Ağustos sarsıntısının de batıya gerilme transferi yaptığını biliyoruz. Bugünkü zelzeleyle birlikte bu kolda risk daha da artmış olabilir. Bu nedenle daha büyük bir zelzeleye her an hazır olmalıyız.”
Oruç, yapı güvenliğinin artırılmasına yönelik daha süratli adımlar atılması gerektiğini vurgulayarak, “Deprem dirençli yapılar inşa edemeyen bir ülke olarak bu cins ikazları dikkate almalıyız. Maraş zelzelesinin akabinde bir şuur oluştu lakin hâlâ kâfi değil. İstanbul’daki yapıların risk tahlillerinin yapılması şart” dedi.
Kentsel dönüşümde devlet-vatandaş iş birliğinin ehemmiyetine de dikkat çeken Oruç, sürecin mahkemelere taşınarak uzatılmaması gerektiğini belirtti:
“Eğer riskli yapılar varsa bir an evvel yıkılmalı. Devlet inançlı hayat alanları kuracaktır. Bu noktada vatandaş da devletine yardımcı olmalı. Zira husus direkt can güvenliğiyle ilgili.”
‘EĞER ZELZELENİN BÜYÜKLÜĞÜ 0,2 DAHA BÜYÜK OLSAYDI YIKIM GELEBİLİRDİ’
Deprem sonrası başta İstanbul, Kocaeli ve Sakarya olmak üzere, Marmara Bölgesi’nde yaşayan beşerler “Daha büyük bir zelzele gelecek mi?” sorusunu toplumsal medya platformlarında lisana getirdi. Türk vatandaşlarının telaşları, basının ve uzmanların da ana gündem konusu oldu.
Konuya ait Radyo Sputnik’e konuşan sarsıntı uzmanı ve jeoloji yüksek mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, şunları söyledi:
“Biz, Kuzey Marmara’da iki zelzele bekliyoruz. Bunlardan bir tanesi İstanbul kolunda 6,4 ile 6,7 büyüklüğünde. Bunun patlama yeri Büyükçekmece’nin açığında olacak. Trakya kolundaki patlamanın da Silivri’de olacağını bildirmiştik. Bu aslında tam isabet oluyor. Sarsıntı, tam beklediğimiz yerde oldu. Zelzelenin derinliği için 7 ile 12 kilometre ortasında olur demiştik. Gözlemevleri bu aralıkta veriyor, vakit içinde doğrulanacaktır. Zelzelenin büyüklüğünü de kimi rasathaneler 5,9, birtakım rasathaneler ise 6,2 olarak veriyor. Birinci gün bu türlü farklı sonuçlar çıkabilir lakin kısa müddette doğrulanacaktır. Alışılmış orta büyüklükte bir sarsıntı oldu ve İstanbul’dan İzmir’e her yeri sarstı. Pekala bu beklediğimiz sarsıntı mi? Hayır, değil. Beklenen zelzele 7 ile 7,2 büyüklüğünde bir zelzele. Yaşamış olduğumuz sarsıntının yaklaşık sekiz katıyla karşılaşacağız. Bu zelzele 17 saniye sürdü. Ana zelzele geldiğinde 35-40 saniye sürecek. Zelzele müddeti arttıkça yıkımın boyutu da artar. Bugünkü zelzele, beklenen büyük sarsıntının nerede olacağını gösterdi. Tıpkı vakitte Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın sağ atılımlı olarak kırılacağını da belirtti. İstanbul’da zelzelenin yıkım eşik bedeli 6,4’tür. Yani bugünkü zelzele 0,2 daha büyük olsaydı, çok büyük bir yıkımdan bahsediyor olacaktık. Bu 0,2 fark bizi kurtardı. Bunun gerisinden çabucak büyük bir sarsıntı gelir mi? Bunu yanıtlamak son derece sıkıntı. 56 yıllık bir sarsıntı bilimciyim ve bu zelzelenin bir orta sarsıntı olduğu kanısındayım. Çabucak gerisinden 7 şiddetinde bir sarsıntı için erken olduğu kanısındayım. Ancak bu benim şahsi fikrimdir zira sarsıntı, kesin bir bilim değildir. Sarsıntı biliminde kesin konuşamayız.”
‘REZONANSA GELİRSE YAPILAR YIKILIR’
Rezonans kavramını açıklayan Prof. Dr. Ahmet Ercan, şunları kaydetti:
“Ben de birebir halde herkes üzere zelzelesi yaşadım lakin dışarıya çıkmadım. Rezonansa gelirse yapılar yıkılır. Rezonansa gelmesi ne demek? Çok çalkalanması demek. Çok çalkalanma yerden geçen sarsıntı dalgalarıyla yapının sanımınım örtüşmesinden kaynaklanır. Bu evvelden de ölçülebiliyor. Bunun için jeofizik mühendislerine başvuruyorsunuz ve bir buçuk saat içinde ölçürebiliyor. Münasebetiyle sarsıntıda yapınız yıkılır mı yıkılmaz mı mevzuyu elde edebiliyorsunuz. Fakat bunu başvuran kaç kişi var? Bence çok fazla yok. Yalnızca şuur seviyesi yüksek olanlar yapıyor. Sıhhatimiz için check-up yaptırıyoruz. Seyahat çıkmadan evvel otomobile baktırıyoruz. Ancak kimse sevdikleriyle oturduğu yapıya baktırmıyor.”
Herkesin yapılarına baktırması tavsiyesinde bulunan Prof. Dr. Ercan, şu tabirleri kullandı:
“Rezonans, önerebileceğim bir mevzudur. Herkes yapılarına bir baktırsın. Kolon-kiriş irtibatlarında bir çatlak kırık varsa o yapıya girmesinler bugün. Hem ilişkilerine hem düğüm noktalarına hem de gövdelerinde bir çatlak falan varsa bunu asla azımsamasınlar. Bunları bir inşaat merkezine göstersinler ve daha sonra gereğini yapsınlar ve o konuta girmesinler. Şu anda yapacakları tez durum bu. Artçı sarsıntılar en az bir hafta daha sürecektir. Gerisinden 5 ve 10’da 2’ye varan artçı zelzeleleri göreceğiz. Tekrar korkacak beşerler. Şayet sağlam yerde, sağlam meskende oturuyorsanız yani inançlı bir yapıda oturuyorsanız konutunuzda oturmaya devam edebilirsiniz. Lakin inançsız bir yerde, inançsız bir yapıda oturuyorsanız o vakit meskeni sağlam olan bir dostunuzun meskeninde geçirin vakti diyorum.”
‘PANİK ANINDA NEFES DENETİMİ ÖNEMLİ’
’Psikiyatrist Prof. Dr. Işıl Göğcegöz, Radyo Sputnik’te yayınlanan Sarsıntı Özel programında, “Deprem sonrası ruhsal yansılar nasıl yönetilmeli?” sorusuna cevap Verdi:
“Şu anda yaşadığımız, içinde bulunduğumuz bu zelzele olağandışı bir durum. Olağandışı durumlara verdiğimiz aslında olağandışı yansılar olağan kabul edilmeli. Öncelikle bu durumu çok sakin bir biçimde aslında karşılayabilmemiz çok mümkün değil. Zira herkes için çok tedirginlik verici, anksiyeteyi artırıcı bir durum. Münasebetiyle da anksiyetelerin olmasını Artçı sarsıntılar devam ediyor. Ruhsal olarak da etkileyeceği hastalar var mıdır ve bir halde kendilerini nasıl teskin etmeleri gerekiyor, güvenlik tedbirleri kesinlikle alıyor olmaları gerekir. Yapılabilecek olan şeyler, bunlarla bağlantılı kesinlikle bir kendileriyle bağlantılı check etmeleri gereken ayrıntılar var. Bunun dışında bu anksiyeti çok daha farklı yaşayabilecek birtakım hasta kümeleri var. Mesela anksiyete bozuklukları ya da rastgele bir psikiyatrik hastalığı olan bireylerde bu durum biraz daha farklı gelişebilir. Bu bireyler bilhassa tedavi sürecinde bulundukları doktorla ya da o tedavi sürecinin uzmanlarıyla irtibat kurmaları, bu noktada yaşadıkları alevlenmeler ya da meşakkatler varsa kesinlikle o takviye noktalarının harekete geçirilmelerini önerebilirim. Kendimize nazaran alabileceğimiz tedbirler olabilir. Mesela nefes idmanları.”
Oksijen istikrarının kıymetine dikkat çeken Prof. Dr. Göğcegöz, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Anksiyete durumunda biz süratli hızlı nefes aldığımız için kanımızdaki oksijen ve karbondioksit istikrarını etkiliyor. Ve bu istikrarın etkilenmesi, bilhassa karbondioksit düzeyinin düşük, oksijen seviyesini yükselmesi korkuyu çok daha dertli bir formda yaşamamıza neden oluyor. Bu durum nelere neden olabiliyor? Mesela çıldırma korkusu, delirme korkusu ya da ağır göğsümüze baskı hissine neden olabiliyor. Bu durumda bizim yapmamız gereken aslında oksijen ölçüsünü biraz düşürüp karbondioksite artıracak halde nefes alabilmek. Bunu nasıl yapıyoruz? Çoklukla bir kezde nefes alıp üç defada vermek. Ya da iki kezde, üç defada nefes alıp bunu iki katı müddette vermek ve nefes alırken de kesinlikle karnımızı şişirecek seviyede diyafram nefesi deriz. Karnımızı şişirecek seviyede nefes alıp bunu daha yavaş bir biçimde verebilmek önerilebilecek en hoş, en kolay tedbir olabilir.”
More Stories
15 bin yıldır kullanılan bitki: Kenevirin ekonomik potansiyeli
Şükrü Boyraz: ‘Afetlerde en çok ziyan görecek olanlar zihinsel engelliler’
Trump’ın Körfez tipi